W ostatnich dniach zrobiło się głośno o planowanych zmianach w prawie rodzinnym. Jeden projekt przygotowała Komisja Senacka (druk 776), inny Ministerstwo Sprawiedliwości, a Rzecznik Praw Dziecka ma na dniach ogłosić wypracowany w ciągu 7 lat projekt Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.
My przyjrzeliśmy się projektowi pt. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw
Druk: UD 392
LINK: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12313301/katalog/12519367#12519367
Poniżej prezentujemy najważniejsze planowane zmiany. Celowo nie rozpisujemy się na temat naszego stanowiska, nie oceniamy projektu. Mamy swoje zdanie, które w wielu punktach jest krytyczne. Najzwyczajniej w świecie brak nam sił na komentowanie.
- Potrzeby wskazujące na konieczność nowelizacji
Projektodawca (Ministerstwo Sprawiedliwości) zauważa w Ocenie Skutków Regulacji (dalej OSR), że „w efekcie oceny zidentyfikowano następujące problemy:
- Przedłużające się postępowania w sprawach o alimenty na rzecz dziecka,
- Niedostateczna skuteczność mechanizmów wymuszających wykonywanie orzeczeń sądów opiekuńczych ustalających
- kontakty z dzieckiem i odebranie dziecka,
- Niewystarczająca ochrona interesu dziecka w postępowaniu rozwodowym,
- Brak wyraźnego wskazania w przepisach prawa materialnego o możliwości orzekania przez sąd o pieczy naprzemiennej na wypadek rozłączenia rodziców
- Inne rozwiązania wymagające interwencji legislacyjnej.”
W 2017 roku wpływ spraw o rozwód wyniósł 88 361, zaś nadano bieg aż 80 305 sprawom. W 2016 roku rozwodem rodziców zostało dotkniętych ok. 55 000 dzieci.
- Jakie zmiany są proponowane?
- wprowadzenie natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych oraz postępowania nakazowego alimentacyjnego (małoletni uzyska uśrednione świadczenia w oparciu o kwotę przeliczeniową),
- alimenty będą wygasać z mocy prawa w chwili osiągnięcia 25 roku życia przez uprawnionego/ uprawnioną,
- Piecza Naprzemienna zostanie doprecyzowana w art. 58 krio, choć nie została nazwana explicite, ale określona terminem „w powtarzających się okresach”,
- kara grzywny lub ograniczenia wolności dla rodzica utrudniającego kontakty z dzieckiem drugiemu rodzicowi. mimo wcześniejszego zagrożenia grzywną, (ściganie na wniosek pokrzywdzonego); możliwość zawieszenia postępowania od 3 m-cy do 1 roku jeśli rodzic zacznie wykonywać orzeczenie sądu lub ugodę; nadzór kuratora nad podejrzanym co najmniej raz na 3 m-ce; nie można będzie drugi raz zawiesić tego samego postępowania,
- Sąd będzie musiał zawiadomić prokuratora o każdej sprawie dziecka, którego dobro jest zagrożone,
- Rodzinne postępowanie informacyjne (dalej RPI) będzie poprzedzać sprawy o rozwód/separację, gdy są małoletnie dzieci,
- RPI nie będzie stosowane, jeśli któryś z małżonków był skazany prawomocnie za przestępstwo przeciwko dzieciom lub drugiemu małżonkowi np.: przemoc domowa,
- Celem RPI będzie pojednanie małżonków, a jeśli braknie takiej możliwości wówczas strony będą mogły wypracować porozumienie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej, utrzymywania kontaktów, alimentacji oraz spraw majątkowych.
- RPI będzie obowiązkowe dla stron i prowadzone przez sąd z udziałem mediatora,
- RPI będzie przeradzać się automatycznie w mediację rodzinną prowadzoną przez mediatora z listy stałych mediatorów; udział w niej nie będzie obowiązkowy,
- Strony będą musiały być poinformowane w trakcie RPI o działaniach, które powinny podjąć dla utrzymania małżeństwa lub zawarcia porozumienia, w szczególności skorzystania z mediacji, terapii lub innej formy wsparcia rodziny,
- mediacja rodzinna będzie wyznaczana na miesiąc z maksymalnym jej przedłużeniem o kolejne 6 miesięcy,
- mediator w protokole z takiej mediacji musi poinformować sąd, że pouczył strony o indywidualnych i społecznych skutkach rozwodu (zgodnie ze wzorem pouczenia),
- pozew o rozwód/separację bez załączonego postanowienia o umorzeniu RPI będzie traktowany jak wniosek o wszczęcie RPI,
- w przypadku zawarcia ugody w ramach RPI sąd będzie mógł badać tylko okoliczności rozkładu pożycia,
- RPI będzie finansowane ze środków Skarbu Państwa (będzie dla stron bezpłatne)
- Czego nam zabrakło w proponowanych zmianach?
- Rezygnacji z orzekania o winie, co skutecznie skróciłoby postępowania i nie antagonizowałoby rozwodzących się małżonków, jak ma to miejsce obecnie,
- instytucji przedstawiciela dla dziecka, którego rodzice się rozstają, jeśli rzeczywiście zależy nam na ochronie dobra dziecka,
- brak instytucji obowiązkowego szkolenia, albo warsztatów dla rodziców utrudniających kontakt z dziećmi drugiemu rodzicowi (vide Wielka Brytania),