Na stronach Rządowego Centrum Legislacji zamieszczony jest projekt zmian kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw (druk nr UD 309, link do projektu i uzasadnienia: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12305652/katalog/12474265#12474265)
Dokument (sam projekt zmiany przepisów, bez uzasadnienia) ma aż 73 strony, więc prezentujemy tu kwestie, które dotyczą bezpośrednio mediacji i mediatorów.
Jakie zmiany się zapowiadają?
Zmiany w kpc
- w art. 981 1 otrzymuje brzmienie: „§ 1. Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd, w wysokości nie większej, niż określone w myśl rozporządzenia, o którym mowa w § 4”
Jak jest obecnie?
Art. 981. § 1. Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.
- w art. 103 dodaje się § 3 w brzmieniu: „§ 3. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może podwyższyć przypadające od jednej ze stron koszty procesu, a nawet włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli strona ta: 1) mimo wezwania do osobistego stawiennictwa nie stawiła się w celu udziału w czynności sądu i nie usprawiedliwiła swego niestawiennictwa; 2) w toku postępowania bez usprawiedliwienia nie stawiła się na posiedzenie mediacyjne mimo wcześniejszej zgody na mediację”Nasz komentarz: w myśl projektowanych przepisów Sąd będzie mógł włożyć na stronę, która wcześniej zgodziła się na mediację nie tylko koszty stawiennictwa drugiej strony, ale również wszystkie koszty procesu. Czy to zmobilizuje strony, które na mediację się zgodziły, a potem się nie stawiły bez usprawiedliwienia? Jak poważne trzeba będzie mieć usprawiedliwienie?
- w art. 1835 dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się po nim § 2 w brzmieniu: „§ 2. Należności, o których mowa w § 1, mediator pobiera bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje tylko gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości.”
Nasz komentarz: Z chwilą wejścia przepisów w życie mediatorzy będą pobierali wynagrodzenie bezpośrednio od stron. Nie będą już wystawiać rachunków/ faktur dla sądów. Wyjątkiem będzie jedynie sytuacja, kiedy strona/y jest zwolniona od kosztów sądowych. Zastosowanie będzie tu miał projektowany przepis art 981 gdzie sąd będzie przyznawał wynagrodzenie mediatorowi w maksymalnej stawce określonej w Rozporządzeniu (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym).
A co znajdujemy w uzasadnieniu projektowanych zmian w tym przepisie? „Dotychczasowa regulacja przyznawania mediatorowi wynagrodzenia i zwrotu kosztów czyni koniecznym udział sądu, mimo że mediacja co do zasady odbywa się poza sądem. Aby zdjąć z sądów to zbędne obciążenie należy zobowiązać strony i mediatora do rozliczeń we własnym zakresie, a udział sądu ograniczyć do przypadków, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości (proj.art. 1835 § 2). Ponieważ wskutek przyjęcia takiego trybu rozliczeń pojawia się ryzyko, że strony będą przedstawiać do rozliczenia w ramach kosztów procesu zawyżone rachunki za mediację, należy ograniczyć wysokość wynagrodzenia podlegającego rozliczeniu do wysokości określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 981 § 4. W efekcie strona będzie mogła zapłacić mediatorowi dowolnie ustalone wynagrodzenie, ale ewentualnemu zasądzeniu od drugiej strony w ramach zwrotu kosztów procesu będzie ono podlegać do wysokości nie większej, niż określona w rozporządzeniu (proj.art. 981 § 1).”
- w art. 1838 2 otrzymuje brzmienie: „§ 2. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.”
Jak jest obecnie?
„§ 2. Postanowienie kierujące strony do mediacji może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji
nie wyraziła zgody na mediację.”
- w art. 18314 2 otrzymuje brzmienie: „§ 2. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem.”
- Nowa norma: 2052. § 1. „Równocześnie z doręczeniem pism, o których mowa w art. 2051 § 1, poucza się strony o: 1) możliwości rozwiązania sporu w drodze ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem,”
- Nowa norma 2056 § 2. „Przewodniczący powinien skłaniać strony do pojednania oraz dążyć do ugodowego załatwienia sprawy, w szczególności w drodze mediacji. W tym celu sędzia może poszukiwać ze stronami polubownych sposobów rozwiązania sporu, wspierać strony w formułowaniu propozycji ugodowych oraz wskazywać sposoby i skutki rozwiązania sporu, w tym skutki finansowe.”
- Nowa norma 2057. § 1. „Jeżeli na posiedzeniu przygotowawczym sąd skierował strony do mediacji, posiedzenie odracza się do czasu zakończenia mediacji.”
- w art. 355. „Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.”
- Art. 3941a. § 1. Zażalenie do innego składu sądu pierwszej instancji przysługuje na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest: 9) zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka; 11) zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem
Zmiany w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 300, 398, 770, 914, 1293 i 1629):
- po art. 13 dodaje się art. 13a w brzmieniu: Art. 13a. „W sprawach, w których powód przed wytoczeniem powództwa wziął udział w mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego lub podjął próbę rozwiązania sporu poprzez złożenie wniosku o rozpatrzenie sporu przez właściwy sąd polubowny ustanowiony ustawą do rozpatrywania sporów konsumenckich albo wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązania sporu konsumenckiego, opłata stała lub stosunkowa od pozwu podlega obniżeniu o dwie trzecie, nie więcej jednak niż o 400 zł.”;
A jak będą wyglądały opłaty (nie będą małe)?
Art. 13. 1. W sprawach o prawa majątkowe pobiera się opłatę stałą od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu, a od apelacji, przy wartości przedmiotu zaskarżenia:
1) do 250 złotych – 30 złotych;
2) ponad 250 złotych do 500 złotych – 100 złotych;
3) ponad 500 złotych do 1 000 złotych – 150 złotych;
4) ponad 1 000 złotych do 2 000 złotych – 200 złotych;
5) ponad 2 000 złotych do 4 000 złotych – 300 złotych;
6) ponad 4 000 złotych do 6 000 złotych – 400 złotych;
7) ponad 6 000 złotych do 8 000 złotych – 500 złotych;
8) ponad 8 000 złotych do 10 000 złotych – 600 złotych;
9) ponad 10 000 złotych do 12 500 złotych – 700 złotych;
10) ponad 12 500 złotych do 15 000 złotych – 800 złotych;
11) ponad 15 000 złotych do 18 000 złotych – 900 złotych;
12) ponad 18 000 złotych do 20 000 złotych – 1 000 złotych;
- W sprawach o prawa majątkowe pobiera się opłatę stosunkową od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu, a od apelacji, przy wartości przedmiotu zaskarżenia:
1) ponad 20 000 złotych do 4 000 000 złotych – 5%;
2) ponad 4 000 000 złotych – 200 000 zł i 0,5% od nadwyżki ponad 4 000 000 złotych, nie więcej jednak, niż 500 000 złotych.
3. W sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1988, z późn. zm.) od powoda będącego konsumentem lub osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rodzinne, przy wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia wynoszącej ponad 20 000 złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie 1 000 złotych.
4.W sprawach o roszczenia wynikające z art. 36-37 ustawy z 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przy wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia wynoszącej ponad 20.000 złotych pobiera się opłatę stałą w wysokości 1.000 złotych
5.Opłata stała lub stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym wynosi połowę opłaty ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2, jednak nie mniej niż 100 złotych i nie więcej niż 500 000 złotych.
- po art. 93 dodaje się art. 93a w brzmieniu: „Art. 93a. Przepisy art. 92 oraz art. 93 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do przyznawania należności mediatorowi w przypadku, o którym mowa w drugim zdaniu art. 1835 2 Kodeksu postępowania cywilnego.”;
- Art. 22. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od zażalenia na postanowienie w przedmiocie:” b) pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez mediatora, biegłego, tłumacza, kuratora lub uprawnioną osobę trzecią;”